میاندار

جهت احیای مجالس اهل البیت علیهم السلام به شیوه سنتی

جهت احیای مجالس اهل البیت علیهم السلام به شیوه سنتی

میاندار

بهره برداری بدون ذکر منبع هم مجاز است

 

السلام علیکم یا اهل بیت النبوه

السلام علیک یا ابا عبدالله

***


سقا خانه جان نثار

سقا خانه ای در بازار بزرگ تهران در تاریخ ۱۳۰۷ شمسی متعلق به خانواده جان نثار

از سمت راست ایستاده ردیف جلو : مامور نظمیه حسن جوانشیر ـ اسدالله جان نثار

نشسته بر روی نیمکت : اصغر خان جان نثار ـ نفر وسط حاج رضا جان نثار (موسس سقاخانه)

اکبر جان نثار و عبدالله جان نثار

عکاس : ماشاءالله خان عکاس

از تمام عاشقان مکتب اهل بیت علیهم السلام

تقاضا می گردد

جهت حفظ و نشر فرهنگ والای عاشورا

و تقدیم این میراث عظیم به نسل های بعدی

بطور صحیح و به دور از انحراف

خواهشمند است

این وبلاگ را در صورت توان یاری نمائید.

از تمام عزیزانی که آثاری از

ذاکران و پیرغلامان و گذشتگان و نسل های قبل

از شهرهای مختلف کشور را در اختیار دارند

استدعا دارد آنرا جهت درج و ثبت در این وبلاگ ارسال فرمایند

***

لطفا در قسمت نظرات نحوه ارتباط و ارسال آثار را درج فرمائید

***

اجرکم عند الله

مرحوم مغفور حاج شیخ رضا معروف به سراج تهرانى از علماء و وعاظ معاصر و معروف تهران است. وى در حدود سال 1332 قمری در تهران متولد شد و پس از رشد و طى مقدمات و سطوح از اساتید و علمای تهران به قم هجرت نمود و سطوح نهائى را از مرحوم آیةالله آقا میرزا محمد همدانى استفاده و پس از آن مدتى از درس و محضر مرحوم آیةالله حایرى مستفیض گردید. بعد از فوت آن مرحوم از خارج فقه و اصول مرحوم آیةالله حاج سید محمدتقى خونسارى بهره‏ مند شده و در سال 1362 قمرى به تهران مراجعت و در خیابان شهباز ساکن گردید. با کمک خیرین مبادرت به ساخت مسجد سلمان را نمود و چندى در آنجا به اقامه جماعت اشتغال داشت. بعد از تعمیر مسجد سرچشمه به آنجا نقل مکان نمود.

مرحوم شیخ رضا سراج از مصادیق عالم ناطق و مستعمل لعلمه زمان خود بود. بیانى نافذ و منبرى جامع و مفید در ولایت اهل‏بیت عصمت علیهم‏ السلام داشت. در گریانیدن مستمعین بسیار قوى و کم نظیر بود. مجالس و محافلى را که اداره میکرد پر شور و هیجان و کثیر البکاء بود.
در امر بمعروف و نهى از منکر لسانى صریح و بیانى ملیح داشت. در دوره سال و بالاخص دو ماه محرم و صفر و ایام فاطمیه ایفاء وظیفه می نمود. معارف و حقایق دینى را با منطقى موثر بیان و تنویر افکار و قلوب می نمود. از آثار ایشان ترجمه و تفسیر قرآن مجید است که در تهران به طبع رسیده است. مرحوم شیخ رضا سراج از دسته روحانی هایی بود که در بین قاطبه ی مردم محبوبیت داشت و از همه ی اقشار پای منبرش می آمد.
شیخ رضا سراج با بیانی نافذ در ذکر مسائل مربوط به دین از اعماق دل حرف میزد و لاجرم سخنانش بر دلها می نشست.
وقتی به پامنبری های شیخ نگاه می کردی می توانستی چهره های مختلفی را ببینی. چهره هایی که هر کدام برای خود تفکری خاص داشتند و عقاید آنها مختلف بود. در بین مریدان شیخ نیز می توانستی اشخاص مختلفی را ببینی. طلبه، بازاری، کاسب، کارمند و ...


روزهای دهه ی اول ذی الحجه سپری شد و شیخ رضا تصمیم گرفت مراسمی برای روز عید غدیر دست و پا نماید. اما این مراسم آنگونه که در ذهن شیخ فضاسازی شده بود با همه ی برنامه هایی که برای عید غدیر برگزار می شد فرق داشت. شیخ تصمیم گرفت برای این مراسم دعوتنامه ای تهیه نماید و بر خلاف رسم آنروزها افراد را شخص به شخص دعوت نماید. برای بزرگان بازار تهران دعوتامنه فرستاد که:

وعده ی در روز جشن عید غدیر ، قدوم سبزتان را به انتظار نشسته ایم.

آقایان اهل علم را هم دعوت کرد. هیئتی ها را هم دعوت نمود. اما اصل کاری ها مانده بودند و هنوز دعوتنامه ایشان را نداده بود. خودش شروع کرد به دوره رفتن در میان کوچه و بازار، هر کسی را که می دید که در کسوت لوتی و داش مشتی است دعوتنامه ای به او می داد و می گفت:

قدوم سبزتان را در مراسم عید غدیر به انتظار نشسته ایم، ما را سرافراز کنید و مجلسمان را با حضورتان نورانی.
و تا توانست لوتی و داش مشتی برای مراسم عید غدیر دعوت کرد. و عکس العمل این افراد در مقابله با شیخ وقتی می دیدند که فردی با کسوت لباس پیامبر آنها را به مجلس جشن عید غدیر دعوت کرده است چیزی جز تعجب نبود.
بالاخره روز مراسم فرا رسید.

هیئتی ها آمدند. آقایان اهل علم هم آمدند. دور تا دور مجلس پر شد از هیئتی ها و کسبه ی بازار و آقایان اهل علم. لوتی ها و داش ها هم آمدند. هیئتی ها تعجب کرده بودند که امروز در مجلس چه خبر است؟ قیافه هایی می دیدند که تا به آن روز در هیئت ندیده بودند. افرادی که آنها را بیشتر در قهوه خانه ها و پاتوق های مخصوص می دیدند. کلاه شاپو به سر، دستمال یزدی به دور دست، عده ای هم دستمال به دور گردن آمدند. فضای مجلس ، فضای عجیبی بود. دور تا دور بچه هیئتی ها و آقایان کسبه و طلبه ها نشسته بودند و وسط مجلس هم اکثر این داش مشتی ها و لوتی ها. بالاخره مجلس آماده شد. شیخ رضا منبر رفت. کمی درباره ی امامت و غدیر و حضرت علی علیه السلام صحبت کرد. بعد رو به بچه هیئتی ها و آقایان کرد و گفت:

حضرت پیامبر دخترش زهرا سلام الله علیها را دست ما آخوندها سپرد در کوچه به او سیلی زدند اگر دخترش فاطمه را به این داش مشتی ها و لوتی ها می سپرد می دانستند که چطور و چگونه از حریم مادر سادات دفاع کنند. می دانسد چطور از خانه ی علی دفاع کنند. وقتی شیخ رضا این جملات را بر زبان آورد داش مشتی ها گریه می کردند و بر سر خود می زدند، نعره می زدند و حضرت زهرا سلام الله علیها را صدا می کردند. مجلس انروز مجلس متفاوتی شد. به نفس گرم شیخ رضا خیلی از آن لوتی ها که رنگ و بوی هیئت را هم ندیده بودند، شدند پای ثابت منبر شیخ رضا. و خیلی از آنها هم از مریدان شیخ شدند و در شیوه ی زندگی تجدید نظر کردند.

او اکنون در جوار حرم حضرت عبدالعظیم حسنی برای همیشه آرام گرفته است. روحش شاد و یادش گرامی باد.

"عاش سعیدا و مات حمیدا فله الرحمة"

***

سخنرانی ایشان در روز تاسوعا در بیت مرحوم آیةالله سید احمد خوانساری را از اینجا بشنوید 


السلام علیک یا رقیه بنت الحسین
***

همه آباد نشینان ز خرابی ترسند

من خرابی شدم و دم بدم آباد شدم

***


مقدمه:
بر اساس سنت حسنه نیاکان مؤمن و خداجویمان ، ما شیعیان در ایام شهادت ائمه اطهار علیهم السلام اقامه عزا می نمایم همانگونه که در ایام ولادت ایشان مراسم جشن بر پا می داریم. پدران ما بخش عمده اوقات خود را پس از اشتغال به کار روزانه و رسیدگی به خانواده و انجام واجبات ، به شرکت در این مراسم سپری می نموده اند و با حضور در این مجالس بوده است که معـارف الهـی را آموختـه و به تقویت ایمـان و تشکـیل زنـدگـی پـاک و الـهی کـه نسـل فعلی به آن رشـک می برد دست یافته اند. در حال حاضر این سنت نیکو در گذر زمان بنا بدلایل متعددی کمرنگ تر از گذشته شده است که نتیجه آن زندگی های پر از دغدغه و در برخی از مواقع توأم با زشتی های ناپسند شده است. لذا بازگشت به شیوه پدرانمان یعنی وارد کردن نور اهل بیت علیهم السلام به جریان زندگی ، می تواند در وحله اول کانون خانوده را از ابتلا به پلشتی و ناپاکی رهانیده و سپس با افزایش خانواده های مؤمن و ایمانی ، به بهبود وضعیت اجتماع و رفع ناهنجاریهای جامعه بیانجامد.
تشکیل جلسات به نام اهل بیت علیه السلام در منازل و یا شرکت در آنها فرصت مغتنمی است که جسم و جان غبار گرفته از آلودگی های محیط را صیقل داده و روح را به دریافت گوهر از اقیانوس معارف ائمه هدی علیهم السلام وادار نمائیم.
در این مختـصر بنـاست به نحـوه اصیـل و سنتـی عـزاداری در دهـه اول مـاه محـرم الحـرام پرداخته شود. چون معتقدم هر بخشی از مراسم عزاداری سنتی بنا به حکمت و منطق و در جهت رفع نیاز شرکت کنندگان در این مجالس بطور جامع طراحی و اجرا می گردیده است.

دهه اول محرم:

هر یک از روزهای دهه اول محرم به یک عنوان که غالبا نام شهدای کربلا است ، مشهور گردیده و که ستایشگران اهلبیت علیهم السلام با ذکر مصائب صاحب نام آن روز به عنوان مقدمه ، عزای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را اقامه می نمایند. در تهران مجالس روز اول ماه محرم با ذکر توسل به حضرت فاطمـه زهـرا سـلام الله علیـها شروع و با شـرح مصـائب حضرت مسلــم علیه السلام ، به عزاداری حضرت سیدالشهداء علیه السلام می پردازند.
عناوین سایر روزها به این ترتیب می باشد:
روز دوم: ورود کاروان امام حسین علیه السلام به کربلا
روز سوم: ذکر مصائب حضرت رقیه سلام الله علیها
روز چهارم: ذکر مصائب طفلان حضرت زینب سلام الله علیها
روز پنجم: ذکر مصائب حضرت عبدالله علیه السلام
روز ششم: ذکر مصائب حضرت قاسم علیه السلام
روز هفتم: ذکر مصائب حضرت علی اصغر علیه السلام
روز هشتم: ذکر مصائب حضرت علی اکبر علیه السلام
روز نهم: ذکر مصائب حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام
روز دهم: ذکر مصائب حضرت سیدالشهداء علیه السلام
در روزهای سوم تا ششم ذکر مصائب یاران و اصحـاب امـام حسـین علیـه السـلام هـم خوانده می شود. اغلب مجالس در دهه اول محرم شامل شب و روز یازدهم محرم نیز می گردد که در آن مصائب حضرت زینب سلام الله علیها در شام غریبان و یا روضه تنور خولی خوانده می شود و معمولا آخرین مجلس با توسل به حضرت زهرا سلام الله علیها خاتمه می یابد.

محتوای مجالس اصیل و سنتی در تهران:
منبر وعظ توسط علمای روحانی رکن اصلی مجالس است که مستمعین را با بسته ای حاوی احکام فقهی ، معارف دینی و حقایقی از فلسفه عاشورا آگاهی می بخشد. اخلاص مهمترین و والاترین شرط واعظ است که اگر با علم و عمل توأم باشد ، چنان مستمع را تحت تأثیر قرار می دهد که حتی ممکن است باعث تحولی عظیم در عمق وجود ایشان شود. نمونه های بسیار فراوانی در این مورد ، مبین این مطلب است. مرحوم شیخ مرتضی زاهد و مرحوم شیخ رضا سراج نمونه واعظانی معاصر با ویژگی فوق می باشند. جناب استاد شیخ حسین انصاریان حفظه الله نیز در عصر ما اینچنین است.
بخش دیگر مجلس توسط ذاکران اهلبیت علیهم السلام برگزار می گردد. از جمله شرایط لازم برای امر خطیر و پر مسئولیت ستایشگری اهلبیت علیهم السلام می توان به تسلط کافی بر ادبیات فارسی و عربی ، تسلط بر احکام فقهی و معارف دینی ، مطالعه فراوان در کتب مورد وثوق درباره تاریخ اهل البیت علیهم السلام ، آشنایی با روایات و احادیث و مقاتل معتبر و صحیح ، محفوظات فراوان متنی و شعری ، بیان قوی و صدای خوش و آشنایی با دستگاههای آوازی مانند همایون  ، افشار ، بیات اصفهان
و دشتی نام برد. و البته اساسی ترین شرط لازم داشتن استاد است. بحمدالله در اغلب شهرهای بزرگ مراکزی با حضور پیرغلامان آستان اهلبیت علیهم السلام جهت آموزش مشتاقان دایر گردیده است و در تهران به همت پیرغلام حضرت سیدالشهداء جناب شمس الذاکرین آقای حاج منصور ارضی و دیگر بزرگواران ، آموزشگاه ستایشجویان اهل البیت علیهم السلام "استجاب" راه اندازی شده است.
مقام معظم رهبری مد ظله العالی هر ساله در جمع ستایشگران ائمه معصومین علیهم السلام نکات بسیار مهمی در خصوص وظایف ذاکران و مجالس اهلبیت علیهم السلام ایراد می فرمایند که خود گواه اهمیت این موضوع است. معظم له در سالهای اخیر در مورخه های 1386/04/14 و 1387/04/04 و 1389/03/13 و 1390/03/03 در جمع ذاکران و در مورخ 1390/03/25 در جمع شاعران آئینی مطالب کاربردی و جامعی را فرموده اند که بکار بستن آن می تواند باعث رشد و تعالی مادحان و ذاکران و به تبع آن نزدیک شدن مجالس اهلبیت علیهم السلام به هدف اصلی تشکیل اینگونه تجمعات گردد.

ترتیب برنامه در مجالس حضرت سیدالشهداء علیه السلام:


اول: شعر درباره حضرت ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف
بر اهل معرفت فرض و لازم است مجالس عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام را با ذکر و نام امام حی حضرت حجة بن الحسن ارواحنا لمقدمه الفدا آغاز نمایند تا یاد و ارادت به آنحضرت را در مستمعین مضاعف نمایند. انتخاب شعر با محتوا و مضامین خوب و مناسب با جایگاه والای اهلبیت علیه السلام ضروری است. کتب اساتید گرانقدر آقایان غلامرضا سازگار ، علی انسانی ، سیدرضا مؤید ، حبیب الله چایچیان و محمدعلی مجاهدی مشکل دسترسی به اشعار فاخر و مناسب را تا حد بسیار زیادی رفع می نماید. بحمدالله شاعران متعددی در عرصه اشعار آئینی ورود نموده اند که مخلصانه کمر خدمت به آستان رفیع حضرات معصومین علیهم السلام بسته اند از جمله ایشانند آقایان قزوه ، برقعی ، لطفی ، اسفندقه ، لطیفیان ، سهرابی ، رحیمی ، عرب خالقی و ... که اشعار و آثار ایشان در دسترس می باشد.
 
 
شعر امام زمان (ع) اول محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) دوم محرم: شعر اول 
شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) سوم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) چهارم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) پنجم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) ششم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) هفتم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) هشتم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) نهم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 
شعر امام زمان (ع) دهم محرم: شعر اول  شعر دوم  شعر سوم 

 
دوم: غزل مصیبت
و آن شعری است که محتوای آن اشاره به مصائب کربلا و خصوصا درباره صاحب نام آن شب دارد. غزل مصیبت ،  مستمعین را برای ورود به عزاداری و شنیدن مصائب آماده می نماید. پیرغلام حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام جناب آقای استاد علی آهی که سالیان طولانی را بطور تخصصی صرف ویرایش و تصحیح اشعار آئینی نموده اند مطالب ارزشمندی درباره نحوه تشخیص شعر خوب از شعر بد دارند. بطور کلی شاخصه های شعر مناسب با جایگاه اهلبیت علیه السلام عبارتست از آنکه در آن غلو و کلمات مشبه به کفر نباشد ، از استعمال کلمات مغایر با شأن و جایگاه رفیع ایشان پرهیز شود ، به اعمال سراسر عزت اهل بیت علیهم السلام اشاره و تأکید شده باشد ، مبتنی بر حقیقت تاریخ باشد و حاوی یک یا چند پیام واضح از کربلا باشد.

سوم: روضه خوانی
چون در گذشته ای نچندان دور در مجالس از روی کتاب روضةالشهداء مصائب کربلا را می خوانند ، لذا ذکر مصائب به روضه خوانی مشهور گردیده است. مهمترین نکته در ذکر مصیبت ، پرهیز از مطالب بدون سند و یا سند ضعیف است. گرچه زبان حال به معنی ورود ذهن خلاق برای تجسم حوادث و وقایع کربلا و به نوعی هنر است و جایز است ولی زبان حال که بر خلاف زبان قال باشد ، غیر از کسب معصیت پروردگار و ناخشنودی ائمه اطهار علیهم السلام ثمری نخواهد داست. معمولا روضه و ذکر مصیبت در لابلای ابیات غزل مصیبت و یا انتهای آن انجام می گردد و چنانچه ذکر مصیبت با مصائب هر یک از شهدای کربلا شروع گردیده باشد ، نهایتا در وقت مناسب با گریز به ذکر مصائب حضرت سیدالشهداء علیه السلام ختم می گردد. و گریز یعنی وصل نمودن مصائبی که خوانده می شود به مصائب امام حسین علیه السلام با استفاده از وجوه اشتراک یا اختلاف بین دو موضوع.
ستایشگر اهلبیت علیهم السلام می بایست کتابخانه ای شامل مقاتل معتبر و زندگی نامه معصومین علیهم السلام و دیگر کتابهای مفید در این رابطه به عنوان منابع مطالعاتی خود تهیه نموده و در اختیار داشته باشد.

چهارم: زمینه خوانی
و آن سینه زدن عزادارن بصورت نشسته جهت آمادگی برای سینه زدن بطور ایستاده است.ممکن است برای شروع از ذکرهای دودمه استفاده شود و با واحد نس ادامه یافته و با دم پاره خاتمه یابد.

پنجم: نوحه خوانی
نوحه جملات شعر گونه و گاه در ابیات بلند و کوتاهی است در چندین بند که عزاداران تمام و یا بخشی از یک بند آنرا پاسخ گفته و در آن مشارکت دارند. عزاداران پس از ایستادن در صفوف منظم که تنظیم آن بر عهده میاندار است و آنرا کوچه سینه زنی می گویند ، به سینه زنی می پردازند و معمولا در وقت پاسخگویی به نوحه بر سینه می زنند. نوحه دارای دو عنصر مهم سبک و محتوا می باشد که توجه به هر دو عنصر لازم است. بیشتر پیامهای کربلا در قالب نوحه به مخاطبان گفته می شود. با نگاهی به نوحه پیرغلامان و بررسی آنها ، به دقت نظر عمیق ایشان می توان پی برد. بطور مثال در نوحه های مربوط به حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام سبک خواندن حماسی است و محتوا و مضامین آن به مستمع القای شجاعت و دلاوری می دهد و در نوحه های مربوط به حضرت علی اصغر علیه السلام سبک نوحه ملایم و حزین است و اشعار محرک عواطف و مجسم کننده مصیبت کشته شده طفلی صغیر است. مرحوم اکبر ناظم  ، مرحوم شاه حسین بهاری و مرحوم احمد صالح از این دست بوده اند.
 
 
نوحه اول محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه دوم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه سوم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه چهارم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه پنجم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه ششم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه هفتم محزم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه هشتم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه نهم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 
نوحه دهم محرم: نوحه اول  نوحه دوم  نوحه سوم 

 
ششم: واحد سبک یا واحد نوس
پس از اتمام نوحه ، اشعاری با ملایمت و نرمی بسیار زیاد خوانده می شود که ضربات سینه زنی در فواصل نسبتا طولانی نواخته می گردد. عزاداران در این بخش یکبار با هر دو دست و یکبار با یک دست بر سینه می زنند و شاید همین وجه تسمیه واحد نوس که معنی آن نیمه و نصفه است باشد. بدلیل آنکه ضرباهنگ سینه زنی بسیار ملایم است لذا توجه عزاداران به محتوای اشعاری که خوانده می شود بیشتر است. بنابراین محتوای اشعار انتخاب شده برای این بخش بایستی از هر لحاظ برجسته باشد. گاهی در بین واحد نس سینه زنی موقتا متوقف و ذکر مصیبت مختصری انجام می شود و مجددا سینه زدن ادامه می یابد. مدت این نوع سینه زدن نسبتا زیاد است و ممکن است واحد سبک را چند ذاکر بخوانند.
 
 
واحد نوس اول محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس دوم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس سوم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس چهارم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس پنجم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس ششم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس هفتم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس هشتم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس نهم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 
واحد نوس دهم محرم: واحد اول  واحد دوم  واحد سوم 

 
هفتم: دم میاندار
حد فاصل واحد سبک و واحد سنگین وقت مظلوم کشیدن میاندار است. در این زمان میاندار اذکار شعار گونه ای که آنرا ذکر میـــاندار می گویند را با صدای بلند به طرز سئوال گـونه ای فــریاد مـی زند و عزاداران نیز به تناسب پاسخ او را می گویند تا برای ذاکر و عزاداران فرصتی باشد تا خود را برای واحد سنگین آماده نماید. اهم وظیفه میاندار منظم نمودن صفوف عزاداران و تنظیم فاصله زمانی و نحوه سینه زدن است. معمولا میاندار دارای جثه تنومند و صدای رسا می باشد.

 
 
دم میاندار اول محرم: دم اول 
دم دوم 
دم میاندار دوم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار سوم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار چهارم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار پنجم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار ششم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار هفتم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار هشتم محرم: دم اول  دم دوم 
دم میاندار نهم محرم: دم اول 
دم دوم 
دم میاندار دهم محرم: دم اول 
دم دوم 


هشتم: واحد سنگین
اشعار به صورت حماسی خوانده می شود و ضربات سینه زدن در فاصله زمانی کوتاه و با شدت و با هر دو دست انجام می گیرد. لذا به آن واحد جفت نیز می گویند. به لحاظ جلوگیری از خستگی مفرط عزاداران ، این زمان کوتاهترین بخش عزاداری می باشد.
 
 
واحد سنگین شب اول: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب دوم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب سوم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب چهارم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب پنجم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب ششم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب هفتم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب هشتم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب نهم: واحد اول  واحد دوم 
واحد سنگین شب دهم: واحد اول  واحد دوم 
 
 
نهم: ذکر دودمه
بلافاصله و یا با انجام چند دعا ، عزاداران به دو گروه تقسیم می شوند و هر گروه نیمی از یک ترکیب شعر گونه را می گویند و گروه دیگر نیمه دیگر آنرا پاسخ می دهند. چنانچه ذکر دودمه طولانی باشد معمولا گروه دوم هنگامی که شنونده است ، بر سینه نمی زنند. معمولا دو گروه در پایان دودمه ، دودمه دیگری که کوتاه تر و متشکل از چند کلمه است و دمپاره نامیده می شود را گفته و با تند نمودن ضرب آهنگ سینه زدن ، به مرحله شور وارد می شوند.
 
 
دودمه اول محرم: دودمه اول  دودمه دوم   دودمه سوم 
دودمه دوم محرم: دودمه اول  دودمه دوم  دودمه سوم 
دودمه سوم محرم: دودمه اول  دودمه دوم  دودمه سوم 
دودمه چهارم محرم: دودمه اول  دودمه دوم  دودمه سوم 
دودمه پنجم محرم: دودمه اول  دودمه دوم  دودمه سوم 
دودمه ششم محرم: دودمه اول  دودمه دوم  دودمه سوم 
دودمه هفتم محرم: دودمه اول دودمه دوم دودمه سوم
دودمه هشتم محرم: دودمه اول دودمه دوم دودمه سوم
دودمه نهم محرم: دودمه اول دودمه دوم دودمه سوم
دودمه دهم محرم: دودمه اول دودمه دوم دودمه سوم


دهم: شور
مرحله پایانی و اوج سینه زنی عزاداران است. ضربات سینه زنی سریع و متداوم است. ممکن است در این بخش عزاداران با نشستن به سینه زدن ادامه دهند. به دلیل خواندن سریع اشعار در شورخوانی ، کلمات پرمعنا تر و تأثیرگذارتری برای ادای مفهوم و تحریک احساسات مخاطبان بکار گرفت می شود. بنابراین محتوا و سبک شور بیش از هر بخش دیگری در معرض آفات قرار گرفته است. بیشترین آسیب در این بخش ورود عبارات ناپسند و غلط خصوصا اصطلاحات فرقه ضاله صوفیه است که مغایر با مکتب حقه تشیع و شأن رفیع اهلبیت علیهم السلام می باشد. و آسیب جدی دیگر در این بخش استفاده از ملودی های نامناسب و نامتعارف با مجالس پر ارزش ائمه هدی علیهم السلام است. لذا دقت مضاعفی برای مبتلا نگشتن به این معضلات واجب است. این تذکر لازم است که گرچه اقامه عزای حضرت سیدالشهداء برترین راه نزدیکی به پروردگار است اما چنانچه از این فرصت به طرز مطلوب برای شرکت کنندگان در این مجالس برنامه ریزی و استفاده نگردد ، و نتیجه آن که باید افزایش معارف دینی ایشان باشد محقق نشود ، قطعا محصولی به جز معصیت و گناه نخواهد داشت.


پایان مجلس: زمزمه و توسل
معمولا در پایان ، زمزمه ای با مضمون مناجات و یا توسل با همراهی عزاداران انجام می گیرد و با ذکر مصیبتی بطور مختصر و اشاره ، مجلس پایان می یابد. و انشاءالله مجلسی فراهم آمده باشد هر چه نزدیک به مقام و منزلت ائمه هدی علیهم السلام که در این صورت بی شک آن مجلس مهبط فرشتگان جهت تبرک جستن به قدوم عزاداران و محل نزول خیرات و برکات و غفران سیئات ایشان می گردد. انشاءالله


دودمه اول محرم الحرام: توسل به حضرت مسلم علیه السلام

_____

خدایا شهر کوفه کربلا شد ، دگر مسلم فدا شد

غریب کوفه مهمان خدا شد ، دگر مسلم فدا شد

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

بر فراز دارم و دلواپس یک کاروان ، آه از این کوفیان

از همینجا دیده ام یک زینب(س) و یک ساربان ، آه از این کوفیان

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

بشنو از باد صبا پیغام خونبار مرا ، یا حسین(ع) کوفه میا

بر سر دارالعماره شد سرم از تن جدا ، یا حسین(ع) کوفه میا

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

من سفیر عشقم و از کوفه دارم یک پیام ، یابن الزهرا(س) السلام

قتلگاه عاشق اینجا می شود بالای بام ، یابن الزهرا(س) السلام

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

کاش با خونم به روی نامه ها ، یا حبیبی یا حسین(ع)

می نوشتم یا حسین کوفه میا ، یا حبیبی یا حسین(ع)

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه دوم محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه چهارم محرم ، دودمه پنچم محرم

دودمه ششم محرم ، دودمه هفتم محرم ، دودمه هشتم محرم ، دودمه نهم محرم ، دودمه دهم محرم

التماس دعا
 

 

دودمه دوم محرم الحرام: ورود کاروان امام علیه السلام به کربلا

_____

عمه چرا به کربلا ، این همه لشگر آمده؟

برای کشتن حسین(ع) ، شمر ستمگر آمده

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

سینه مالامال داغ و دل به غم شد مبتلا ، الامان از کربلا

می دهد بوی جدایی خاک این دشت بلا ، الامان از کربلا

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

آمده از ره امیر انبیاء و اولیاء ، دیدنی شد کربلا

بوی هفتاد و دو گل پیچیده امشب در فضاء ، دیدنی شد کربلا

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

از سماء آید ندا با ناله ی واغربتا ، کربلایی شد حسین(ع)

زینبش گوید مزن خیمه در این دشت بلا ، کربلایی شد حسین(ع)

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

قافله شد وارد کرب و بلا

غرقه به خون شد دل خیر النساء(س)

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه چهارم محرم ، دودمه پنچم محرم

التماس دعا

 

 

دودمه سوم محرم الحرام: توسل به حضرت رقیه علیها السلام

_____

عمه بابا آمده برخیز تا کاری کنیم ، آبروداری کنیم

با لباس پاره باید میهمانداری کنیم ، آبروداری کنیم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

رقیه(س) زائر خون خدا شد ، خرابه کربلا شد

به پای رأس بابایش فدا شد ، خرابه کربلا شد

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

شمعم و پروانه از من عاشقی آموخته ، وای از آتش پدر

مثل گیسوی تو گیسوی رقیه(س) سوخته ، وای از آتش پدر

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

گوشه ویرانه را عرش معلا می کنم ، تا بیایی ای پدر

بوسه ای می گیرم و جان بر تو اهدا می کنم ، تا بیایی ای پدر

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

بلبل خوش نغمه ات افتاده امشب از سخن ، وای من ای وای من

ای امام بی کفن طفل تو هم شد بی کفن ، وای من ای وای من

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه دوم محرم ، دودمه چهارم محرم ، دودمه پنچم محرم

التماس دعا

 


دودمه چهارم محرم الحرام: توسل به طفلان حضرت زینب علیها السلام

_____

ما عقابان حرم فرزند پاک جعفریم ، خاک پای اکبریم

رد مکن ما را که نور چشم بنت الحیدریم(ع) ، خاک پای اکبریم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

کودکانم نذر چشمان علی اصغرت(ع) ، ای فدایت خواهرت

رد مکن این هدیه ام را جان زهرا(س) مادرت ، ای فدایت خواهرت

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

جان زهرا(س) مادرت بنما قبول از من اخا ، این دو قربان مرا

ای همه هستی زینب(س) بهر اصغر(ع) کن فدا ، این دو قربان مرا

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

تو سلیمان تر از آنی که نگاهم نکنی ، یابن الزهرا(س) یا حسین(ع)

فرق بگذاری و میلی به سپاهم نکنی ، یابن الزهرا(س) یا حسین(ع)

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

افتاده دو جانباز حسین(ع) در دل صحرا ، حسین(ع) عزیر زهرا(س)

از بهر تماشا تو بیا زینب کبری(س) ، حسین(ع) عزیز زهرا(س)

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه دوم محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه پنچم محرم

التماس دعا

 

 

دودمه پنجم محرم الحرام: توسل به حضرت عبدالله علیه السلام

_____

عبداللهم و تشنه ی دیدار تو هستم ، عمو یار تو هستم

با دست بریده عزادار تو هستم ، عمو یار تو هستم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ای عمو من از ازل مجنون و پابست توام ، یار بی دست توام

تا ابد شاگرد عباس(س) تو و مست توام ، یار بی دست توام

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

دست او از پیکرش یا رب شده از هم جدا ، مجتبی ای کربلا

ذکر یا زهرا(س) گرفته در میان قتلگاه ، مجتبی ای کربلا

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ابن الحسن(ع) ، عبداله رشیدم ، عمو جان عشقت بجان خریدم

من از حرم تا قتلگه دویدم ، عمو جان عشقت بجان خریدم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

دستهایم را سپر کردم برای حنجرت ، من بقربان سرت

دست من افتاد ، افتادم به یاد مادرت ، من بقربان سرت

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه دوم محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه چهارم محرم

التماس دعا

  

 

دودمه ششم محرم الحرام: توسل به حضرت قاسم علیه السلام

_____

بیایید ای جوانان ، گلاب آرید و قرآن ، رود ابن الحسن(ع) قاسم به میدان

حسن(ع) جان کن تماشا ، تمام هستی ات را ، کفن پوشیده اندر راه جانان

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

پسر شیر به تاراج سپاه آمده است ، قرص ماه آمده است

با نیابت ز حسن(ع) یاری شاه آمده است ، قرص ماه آمده است

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ای شکسته زیر سم اسبها آیینه ات ، قاسمم ای قاسمم

تا حرم آمد صدای استخوان سینه ات ، قاسمم ای قاسمم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ای شده در باور تو مرگ احلی من عسل ، قاسمم ای قاسمم

سوی میدان میروی حی علی خیر العمل ، قاسمم ای قاسمم

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

تو میان خیمه هستی من به زیر دست و پا ، ای عمو جانم بیا

تیر باران شد تنم همچون امام مجتبی(ع) ، ای عمو جانم بیا

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه دوم محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه چهارم محرم ، دودمه پنچم محرم

التماس دعا

 

 

دودمه هفتم محرم الحرام: توسل به حضرت علی اصغر علیه السلام

_____

طفل چون نامش علی شد اصغرش هم اکبر است ، در شجاعت حیدر است

گرچه باشد شیرخواره ، شیر مرد لشگر است ، در شجاعت حیدر است

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

به خیمه قحط آب است ، همه دلها کباب است ، علی اصغر(ع) به دامان رباب است

عطش بالا گرفته ، همه دلها گرفته ، که لبها تشنه ی یک جرعه آب است

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ای پدر من تشنه هستم تشنه ی آب حیات ، بگذر ار آب فرات

کم تمنا کن برای آب ای فلک نجات ، بگذر از آب فرات

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

خنده بر روی پدر زد یعنی ای مولای من ، غم مخور بابای من

می شود آغوش زهرا(س) بعد از این مأوای من ، غم مخور بابای من

این دودمه را از اینجا بشنوید

_____

ای تمام بود و هستم بر روی دستم بخواب ، وای بر حال رباب

آرزو دارم ببینی ای علی جان خواب آب ، وای بر حال رباب

این دودمه را از اینجا بشنوید

***

مطالب مرتبط:

دودمه اول محرم ، دودمه دوم محرم ، دودمه سوم محرم ، دودمه چهارم محرم ، دودمه پنچم محرم

التماس دعا