استاد علی آهی

پیرغلام آستان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام

جناب استاد حاج علی آهی بیش از هشتاد سال سن دارد "حفظه الله" و از ده سالگی به مداحی پرداخته و در کنار آن به تحصیل اشتغال داشته است. اما بدلیل مشکلی که برای صدایش بوجود آمد به سرودن شعر و اصلاح مسائل عقیدتی اشعار مبادرت ورزید و در این خصوص نزد اساتیدی به تلمذ پرداخت. حضرات آیات طالقانی ٬ سید محمد هادی میلانی ، سید محمدرضا گلپایگانی ، میرزا جواد آقای تهرانی ، مرحوم حاج شیخ محمد جواد خراسانی ، حاج شیخ علی نمازی شاهرودی ، حاج شیخ حسین وحید خراسانی ، ناصر مکارم شیرازی ٬ سید رضی شیرازی و سید عبدالحسین دستغیب از جمله اساتیدی بوده اند که وی از ایشان کسب فیض نموده است. 
به نظر ایشان در این کشور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ، انجمن‌های ادبی زیادی وجود دارد ولی انجمنی که در آن دفاع از مکتب شریعت محمدی شود و اشعار آئینی در آن نقد و بررسی شود موجود نمی باشد ، از اینرو در شعر آئینی واژه‌هائی که مبغوض اهل‌بیت علیهم السلام است بسیار دیده می‌شود. ایشان معتقد است شعر آئینی باید از محتوای غیر دینی و غیر شیعی و همچنین از الفاظ خاص مکاتب باطل خالی باشد.
ایشان شاعری توانا در زمینه اشعار آئینی می باشند که با دقت نظر بالایی مبادرت به سرودن اشعار می نمایند ٬ ابیات ذیل نمونه های از اشعار ایشان می باشد:

اگر پرسند" آهی" در قیامت خود چه آوردی
بگو حب رسول و دوستی مرتضی دارم

"آهی" اگر سعادت دارینت آرزوست
از دامن ولای علی بر مدار دست

* * * * *

در ادامه چند پرسش و پاسخ ایشان در مورد مسائل مرتبط با شعر آئینی و مداحی خواهد آمد که مطالعه آن برای مداحان جوان می تواند حائز اهمیت باشد

* * * * *

مسائل عقیدتی اشعار را چطور اصلاح می‌کنید؟

برای این کار کتابهای عقیدتی داریم  ٬ از آنجایی که فرهنگ تصوف در ادبیات ما رسوخ پیدا کرده و آنها اصطلاحاتی دارند که ضد تشیع است و بکار بردن این معانی در شعر نامطلوب است ٬ گاهی بعضی‌ها بدون توجه به این نکات چون بحث عقیدتی اشعار را نمی‌دانند شعرهایشان ترویج تصوف است در حالیکه خودشان هم نمی‌دانند. بعضی‌ها می‌گویند برای شاعر جایز است آنچه که برای غیر شاعر جایز نیست. اما وقتی موضوع مطرح نمودن اعتقادات است باید خیلی متوجه باشند. بنابراین کلاسهای آموزش عقیدتی شعرای این حوزه باید تشکیل شود تا شعرا بدانند در شعرها از شیعه حرف بزنند نه از تصوف. 

به نظر شما در طول مدتی که در این حوزه فعالیت داشتید چه تغییر و تحولاتی در این مسیر انجام شده است؟

قبل از انقلاب اگر تولد امامی بود اشعاری که در مدح معصومین خوانده می شد افراد اشک شوق می‌ریختند ، کف زنی وجود نداشت. من معتقدم نام ائمه اطهار علیهم السلام را نباید با کف زنی ببرند و حتی این کف زنی‌های ادبی هم نباید از نوع مطربی باشد. ما با من درآوردی‌ها مخالفیم اما با نوآوری مخالفتی نداریم. باید ببنیم مراجع و بزرگان دین ما چه دستوری می‌دهند. مراجع تقلید وقتی فتوایی می‌دهند عنایت دارند که با قرآن و احادیث و روایات اهل بیت علیهم السلام منافاتی نداشته باشد. اگر این منافات موجود باشد حکمی صادر نمی‌کنند. ولی شاعر هر چه به ذهنش می‌آید می‌گوید. انسان برای تعلیم و تربیت فرزند خویش از کودکی تا بزرگسالی تلاش می‌کند و در تمام مراحل رشدش هزینه می‌کند. پس چرا شاعر فرزند ذهنش که همانا اشعار اوست را بدون اینکه مراحل تربیتی و سلامتی‌اش را طی کند به محض تولد در اختیار مردم قرار می‌دهد؟ در حالی که باید قبل از آن مولود فکری خود را در اجتماعات ادبی و اساتید فن و صاحب نظران ببرد و مورد بحث و بررسی قرار دهد. 

بزرگترین آفت اشعار و ملودی‌هایی که در این سالها رواج پیدا کرده چیست؟

در سابق اشعاری که می‌خواندند روی سبک و سیاق بود. منتهی سبک خاص خود را داشت. الان تحریر مطربانه می‌زنند در حالی که تحریر مداحی ، ملودی خاص خود را دارد. کارهایی که الان انجام می‌شود گاهی مغایر مکتب تشیع و منافی با شأن اهلبیت علیهم السلام است. جهت ورود به این حوزه نیاز به راهنما و استاد است. باید کلاس‌های آموزشی برای شعرای این حوزه گذاشته شود. 

آیا مداحی اصولی دارد یا با دل پیش می‌رود؟

البته مداحی اصول دارد و با دل پیش نمی‌رود. یکی از اصول مداحی این است که از نظر عقیدتی باید تابع دستورات پیغمبر صل الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام باشیم. ولی عده‌ای با نو آوری‌های خود سعی در ایجاد سبکی مخصوص به خود دارند. عده‌ای هم روش‌های ناقص را با هم تلفیق می‌کنند و در این بین اصل قضیه از بین می رود. همچنین بسیار تأکید دارم در استفاده دقیق از کلمات برای خطاب کردن ائمه هدی علیه السلام. بطور نمونه کلمه "شاه خراسان" که برخی به حضرت رضا علیه السلام می‌گویند بسیار خطا و ناپسند است زیرا استفاده از کلمه شاه برای ائمه کسر شأن است. وقتی می گوییم شاه آدمی سفاک ، خونخوار و ... است ، به نظر می‌آید که کاربرد این واژه برای اهلبیت علیهم السلام  سبک است و مایه کسر شأن این حضرات می‌شود. 


ارتباطتان با بنیاد دعبل به چه شکل است؟

در آبان ماه سال 1381 نامه ای به دفتر مقام معظم رهبری مد ظله در خصوص قرار گرفتن مداحان تحت پوشش بیمه نوشتم. چهار سالی پیگیر بودم و هر سال نامه می‌نوشتم. ایشان دستور به اجرا می‌داد اما کسی اجرا نمی‌کرد. در نامه چهارم برای ایشان نوشتم هنرپیشگان و نوازندگان تحت پوشش وزارت ارشاد بیمه شده‌اند ولی نوکران اجداد طاهر شما بیمه نیستند. ایشان دستور داد فورا اقدام شود. از همان سال بنیاد دعبل تأسیس شد و من هم عضو هیأت مدیره این کمیته شدم. اکنون روزها اینجا هستم. شعرای اهلبیت علیهم السلام می‌آیند و من آنها را در اشعارشان راهنمایی می‌کنم. شعرهای بعضی ها را تصحیح می‌کنم و اشکالات و نکته‌ها را به آنها یادآوری می‌کنم. من در این راه خیلی زحمت کشیده‌ام و امروز می خواهم نتیجه این زحمت را ببینم. 

کارها در دعبل چطور پیش می‌رود؟

خیلی خوب پیش می‌رود. در حال حاضر مداحان بسیاری از استانها بیمه شده‌اند.

از آثارتان بگویید؟

آثار زیادی دارم که بعضی چاپ شده‌اند و بعضی چاپ نشده‌اند. مثلا تنویر الافکار راجع به سیدالشهداء علیه السلام است که چاپ نشده است. جلد اول آینه نور چاپ شد و جلد دومش در حال تایپ است. کتابی راجع به قافیه دارم که چاپ نشده است. جزوه‌ای راجع به علم کلام موجود است. اشعاری راجع به اصول عقاید شیعه و آثار بسیاری هم دارم که باید روی آنها کار شود و اکنون حضور ذهن ندارم. 

پیشنهاد شما به جوانانی که علاقمندند در این عرصه فعالیت کنند چیست؟

قبل از هر چیز باید نزد استادی تعلیم ببینند که علم عقیدتی داشته باشد و اصطلاحات صحیح را بداند و اشکالاتشان را به آنها تذکر بدهد.

***

جهت مشاهده مطالب مرتبط ، نام مورد نظر را انتخاب کنید

ــــــــــــــــــــ

علی انسانی - منصور ارضی - سیدمحمد موسوی سجاسی - غلامرضا سازگار